مس

راهنمای آلیاژهای مس

مس ( copper ) یک عنصر شیمیایی با نماد cu و با قابلیت انعطاف پذیری و رسانایی حرارتی – الکتریکی بسیار بالا است. مس به عنوان مصالح ساختمانی و ماده سازنده آلیاژهای فلزی مختلف از قبیل نقره استرلینگ مورد استفاده قرار می گیرد.

مس دارای خواص شیمیایی فلزات انتقالی است، دارای حالت‌های اکسیداسیون ۱+ و ۴+ است، ترکیبات آن رنگی، با عدد اتمی ۲۹ و جرم اتمی ۵۴۶/ ۶۳ است. مس بعد از طلا، اولین عنصری است که توسط بشر کشف شد. این عنصر یکی از معدود فلزاتی است که در طبیعت به شکل فلزی قابل استفاده وجود دارد. به همین دلیل در طول تاریخ در مناطق مختلف توسط انسان ها مورد استفاده قرار گرفته است.

آلیاژهای زیادی برای این فلز فرموله شده است که بسیاری از آن ها دارای کاربردهای مهم هستند. به عنوان مثال برنج (: آلیاژ مس و روی است. برنز معمولاً به آلیاژهای قلع مس گفته می شود اما می تواند به هر آلیاژ دیگری مانند برنز آلومینیوم نیز اشاره کند.

آلیاژ مس و نیکل در سکه های کم ارزش اغلب برای روکش بیرونی استفاده می شود. آلیاژ ۹۰٪ مس و ۱۰٪ نیکل به دلیل مقاومت در برابر خوردگی بسیار قابل توجه است و برای اشیاء مختلفی که در معرض آب دریا قرار دارند، استفاده می شود. اگرچه در برابر سولفیدهای آلاینده که گاها در بنادر یافت می شود ، آسیب پذیر است. علاوه بر این آلیاژهای مس با آلومینیوم ( حدود ۷٪ ) رنگ طلایی دارند و در تزئینات استفاده می شوند.

قیمت مس در بازار ایران و جهان

قیمت مس بر اساس عرضه و تقاضا جهانی دچار نوسانات قیمتی است. بزرگترین کشورهای تولیدکننده مس در جهان شیلی، پرو، چین، استرالیا است. قیمت مس  در ایران بر اساس دو عامل قیمت گذاری می شود. نرخ روز مس در بورس لندن و نرخ روز دلار،  تعیین کننده قیمت به روز آن می باشد. بنابراین با توجه تغییرات لحظه ای این دو عامل قیمت مس همواره در حال تغییر است.

معادن و کارخانجات مس ایران و جهان

کشور ایران بـدلیل وضعیت زمین شناسی خاص از ذخایر فراوان مس از جمله در امتداد کمـر بنـد آتشفشـانی شمال غرب جنوب شرق برخوردار می باشد. عمده ذخایر ایران از نوع پورفیري و رگه اي می باشد. ذخایر قطعی مس کشور حدود 2 میلیارد تن برآورد گردیده اسـت کـه بـا مـد نظـر قراردادن عیار محتواي مس دراین ذخایر، مس محتواي موجود حدود 18 میلیون تن برآورد گردیده است که در مقیاس جهانی حدود 4 درصد ذخایر مس جهان را شامل می شود. تعداد معادن مس کشور درحال حاضر 39 معدن شامل: کرمان 14 معدن، زنجان 5 معدن، آذربایجانشرقی 4 معدن، قزوین، سمنان، خراسان رضوي 3 معدن، خراسان جنـوبی، یـزد ، قم، مرکزي، فارس، سیستان و بلوچستان و تهران هرکدام یک معدن می باشد. از معادن فوق الذکر 17 معدن در کشور فعـال کـه بزرگتـرین آنهـا شـامل معـدن مـس سرچشمه با ذخیره قطعی 826 میلیون تن، مس سونگون 440 میلیون تن، مس میدوك 144 میلیون تن میباشد که مجموع تولید معادن فعال مس در سـال 1389 برابـر 873/663/37 تن ماده معدنی بوده است.

انواع فرآورده های مس و مصارف مس

عمده کاربردهای مس عبارتند از تولید سیم برق ( ۶۰٪ ) ، سقف سازی و لوله کشی ( ۲۰٪ ) و ماشین آلات صنعتی ( ۱۵٪ ). مس بیشتر به عنوان یک فلز خالص مورد استفاده قرار می گیرد  اما هنگامی که سختی بیشتری لازم است  آن را در آلیاژهایی مانند برنج و برنز قرار می دهد.

از انواع شمش، بلیت مس در تولید انواع لوله مسی، تسمه مسی ، ورق ، میلگرد، لوله، کویل، پن کیک مسی، شینه یا باس بار، مس برلیوم 17200 استفاده می شود.  در تولید لوله مسی کارخانه قائم، لوله مسی باهنر، لوله مسی مهر اصل از شناخته شده ترین آنها می باشد.