مواد اکسیدشده، کثیف و یا پرداخت نشده به دلایل مختلفی مناسب کار در صنعت فلزات نیستند. چراکه در زمان انجام فرایندهای مرتبط با ساخت فلز(مثل جوشکاری و پرداخت) مشکل ایجاد می‌کنند. فلزاتی که از دارای سطح ناهموار بوده و یا حاوی لکه باشند، از نظر زیبایی رضایت‌بخش نیستند.  همچنین برآمدگی‌های تیز و لبه‌ها در فلزات می‌توانند سبب ایجاد پارگی در دیگر مواد شوند.

به این دلایل و دلایل دیگر می‌بایست فلزات را قبل از انجام فرایندهای مرتبط با ساخت، تمیز کرد.. همچنین ایجاد یک لایه پوششی در اطراف فلز می‌تواند چسبندگی سطح را کاهش دهد. این روش‌ها می‌تواند شامل کارهایی مثل پاک کردن با پارچه یا غوطه‌وری در ترکیبات شیمیایی باشند. روش‌های مختلفی برای این کار وجود دارد اما، یکی از موثرترین و محبوب‌ترین روش‌های پاک‌سازی کثیفی‌ها و مواد اکسید‌‌شده، ساچمه ‌پاشی است.

ساچمه ‌پاشی چیست؟

ساچمه ‌پاشی یک فرایند پاک‌سازی مکانیکی است‌ که در آن از یکسری گوی برای پاک کردن قسمت‌های اکسید‌شده و زائد استفاده می شود. ماسه پاشی و ساچمه پاشی ازجمله روش های معروف پاشش سایشی می باشتد. دو تفاوت اصلی بین ساچمه‌پاشی و ماسه پاشی وجود دارد. ساچمه‌پاشی از ساچمه‌های کروی به عنوان عامل ساینده و از یک چرخ سانتریفیوژ(چرخنده) به عنوان نیروی محرکه استفاده می‌کند‌. در ماسه پاشی از دانه‌های ماسه به عنوان عامل ساینده و از هوای پرفشار به عنوان محرک استفاده می‌شود.

ساچمه پاشی چگونه انجام می‌شود؟

ساچمه پاشی با حرکت مواد گردی به نام ساچمه در مقابل یک سطح صورت می‌گیرد و نتیجه آن حذف آلودگی‌ها و بهبود پرداخت سطح خواهد بود. اندازه و سختی مواد ساچمه تعیین می‌کنند که میزان پاک‌سازی سطح چه قدر باشد. جنس سطح نیز در مقدار اثر ساچمه‌ پاشی نقش بسزایی دارد. به صورت معمول نوع و اندازه ساچمه‌ها با توجه به ترکیب ماده سطح تعیین می‌شوند.

نحوه پاشش ساچمه ها و شتاب آنها ازجمله پارامترهای مهم این روش می باشد. برای ساچمه پاشی از چرخ سانتریفیوژ استفاده می شود.

در ابتدا ساچمه ها درون چرخ سانتریفیوژ ریخته می شوند. زمانی که شتاب ساچمه‌ ها به حد مطلوب برسد، از چرخ سانتریفیوژ بیرون ریخته شده و وارد تفنگ ساچمه پاش می‌شوند. سپس کاربر استفاده‌کننده از تفنگ ساچمه‌پاشی با تعیین جهت جریان ساچمه‌ها و تفنگ، سطح مورد نظر را پاک‌سازی می‌کند.

بسیاری از تجهیزات ساچنه پاشی دارای یک سیستم جمع‌آوری و بازیافت هم هستند. در سیستم بازیافت، مواد و ساچمه‌ هایی که قبلا شتاب داده شده بودند و به سطح برخورد کردند، جمع‌آوری شده و به بخش محرک برگشت داده می شوند. بازگردانی یا بازیافت ساچمه پاشی(shot  blasting recovery) معمولا به وسیله یک بخش وکیوم(vacum) انجام می‌شود.

چه موادی را می‌توان تحت عملیات ساچمه پاشی قرار داد؟

مواد زیادی هستند که می‌توان آن‌ها را  به وسیله این تکننیک بهبود داد. این مواد به شرح زیر می باشند:

• فولادهای ساده کربنی
• انواع فولاد آلیاژی
• استنلس استیل ها
• استیل قالبی
• تیتانیوم
• مس
• بتن
• بعضی از انواع سرامیک

همچنین مواد زیادی وجود دارند که می‌توان از آن‌ها به عنوان ماده اولیه ساچمه‌ها استفاده کرد، مثل:

• فولاد
• آلومینیوم
• روی
• مس

آیا ساچمه پاشی امن است؟

یکی از برتری‌های ساچمه پاشی نسبت به انواع دیگر روش‌های پاشش سایشی مثل ماسه پاشی، این است که مواد به خودی خود میزان زیادی گرد و خاک تولید نمی‌کنند. تنفس ناخواسته گرد و خاک ناشی از ماسه پاشی ممکن است مشکلاتی را ایجاد کند. با کمک ساچمه پاشی این خطر تا حد زیادی کاهش می‌یابد، البته ممکن است مقداری گرد توسط سطح پاک‌سازی شده در روش ساچمه پاشی ایجاد شود.

در کنار امنیت تنفسی، ساچمه پاشی نیازمند اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از برخورد ساچمه‌های شتاب گرفته و کمان کرده با کاربران است.

برخی واژه های تخصصی

ساچمه‌ پاشی: Shot Blasting

چسبندگی: Adhesion

ماسه پاشی: Sand Blasting

پاشش سایشی: Abrasive Blasting

پرداخت کاری: Finishing

تفنگ ساچمه پاش: Shot Blasting Gun

مواد ساینده دمشی: Abrasive Media Blasting